VI Herbert de Heiland
De rol van Kokoko-coach wordt vanaf nu gespeeld door Herbert Addo.
[Herbert. Schopte het al in 1984 tot coach van Ghana’s nationale team en nam later zowel Kotoko als Hearts onder zijn hoede. Inmiddels is hij bijna zestig en bekend als Mr. Cool Operator omdat hij iedere crisis het hoofd biedt. Om Kotoko bij te staan moet Herbert zijn vrouw en vijf dochters achterlaten in de hoofdstad. Dat geeft niet want hij is man. En beroemd. Dus verwelkomt hij op eenzame momenten “First Lady Jane” in zijn hotelbed.]
[Opeele. Speelt vanaf dit moment slechts een bijrol. Hij mag achter coach Herbert aanlopen en diens map vol geheimen meedragen. Opeele groeit uit tot Kotoko’s Michelinmannetje: nu de stress van hem afvalt, vliegen de kilo’s eraan.]
Kum apem a, apem beba. “Stekelvarkens, wij zullen terugslaan!” Geen van Kotoko’s spelers lacht als de man met de clownsbroek zijn overwinningsleuzen op hen afvuurt. Ginnegappen doe je niet als Herbert de Heiland voor je staat. De man die het wonder van ’88 verrichtte door Kotoko van de achtste positie naar het kampioenschap te leiden. De man die het kan rechtvaardigen als hij zichzelf de beste coach van Ghana noemt. De man die zelfs niet aan geloofwaardigheid inboet als hij een rode pofbroek aantrekt.
De bolle Ivoriaan die sinds vandaag het trainingsveld beveiligt, geeft de bewaker naast hem een beuk met zijn schouder.“Ça va bien! Eeh?!” De kolos in het blauwe basketbalshirt duwt terug. Hij mag dan drie centimeter korter zijn dan zijn broer, hij is wel drie kilo zwaarder. “Oui. Ça va très, très bien!” De broers maken zich breed als een rijke, oude heer het veld op wil. Geen enkel lid van de Keep Fit Club mag Kotoko’s wederopstanding verstoren. Daar zorgt dit duo voor.
Op het gras staan de voetballers inmiddels in een grote kring rond hun nieuwe coach. “Wij eindigen dit jaar in de top vier, jongens”, belooft Herbert hen. “Maar alleen als jullie op tijd op de training verschijnen en netjes samenspelen.” Keeper Soulama knikt dat de spelers akkoord gaan. “Wij zijn degenen die Kotoko in deze positie brachten. Nu moeten we de handen ineens slaan om onze club terug te tillen naar de top. Een nieuwe start! Zondag zetten wij onze beste benen voor. We hakken Eleven Wise in de pan!”
De voetballers bidden. Dan stormen ze vol vuur het grasveld op. Samen. Herbert gaat zitten op een houten bankje. Opeele ploft naast hem, met in zijn kielzog een slonzige heer in een gescheurd overhemd.
Herbert: “En dat is…?”
Opeele: “Niemand. Vroeger was hij scheidsrechter.”
Herbert: “Dit is een training. Geen wedstrijd.”
Opeele: “Hij fluit ook niet. Helemaal niet meer, dus zijn geld is op. Hij wil dat wij hem betalen. Hij zegt dat hij Kotoko ooit liet winnen…”
Herbert: “Niet toen ik coach was. Laat het hem bij een ander proberen. Mijn teams winnen op eigen kracht!”
Zwijgend zitten de mannen op de technical bench. Het zelfgetimmerde gevaarte kraakt dreigend als psycholoog Patrick Ofori zich naast hen perst. Hij is zojuist overgevlogen uit Engeland om het vertrouwen van de voetballers in zichzelf en in elkaar wat op te krikken. Onder de enige overhangende boom zit nog een nieuw gezicht: een masseur die ook al Herbert heet. Hij hoort al jaren bij Kotoko maar kwam alleen bij wedstrijden opdagen. Het nieuwe management wil dat hij zijn bowlingtas vol mysterieuze zalfjes achter de voetballers aandraagt. “Mijn vader leerde dat een papje van deze bast helpt tegen kneuzingen,” vertelt Herbert II al wijzend naar de boom naast hem. Naar school ging hij niet. Zijn vader was medicijnman en die leerde hem hoe je een voetballer opkalefatert. “Het bijt flink als ik het op een geblesseerde enkel smeer. Sommige jongens gillen van de pijn. Ze mogen dat been drie dagen niet wassen, maar daarna zijn ze volledig hersteld. Doe dat eens na met een potje tijgerbalsem!”
Net als coach Herbert de voetballers bij zich roept, rijdt een monsterachtige fourwheeldrive stapvoets langs het oefenveld. “Joehoe!” roept Tante Helena. Ze hangt uit het raampje en zwaait naar haar lievelingetjes. Ja, alles verloopt naar wens, concludeert de big mama van het team. Bij de poort stompt de Ivoriaanse bewaker zijn wederhelft in zijn zij. “Kotoko vecht terug. Toch, broer?” Nog een stoot. “Comme il faut! Zo hoort het.”
Die zondag verslaan coach Herbert en zijn stekelvarkens het team van Eleven Wise met 1-2. Op woensdag winnen ze met 3-0 van Tema Youth. De coach hield Richard Manu, de vedette uit Duitsland, beide wedstrijden op de bank. De jonge Alex Asamoah demonstreerde zijn talent en scoorde twee doelpunten.
VII Een vinger in de lucht
Bepakt en bezakt betreedt fotograaf David het trainingsveld. In zijn rugtas bewaart hij twee camera’s en vier telelenzen. De dikbuikige fotojournalist weigert pertinent om sportief te doen. Na een kwartier op het veld heeft hij moeie benen. Dan wil hij effe zitten. Daarom draagt hij ook een uitvouwbaar krukje met zich mee. Maar voor hij zijn zitje kan uitklappen, springt Opeele tevoorschijn. “Ëén vinger in de lucht!”, commandeert hij de spelers. Hij stuitert over het veld. “Een. Een. Een! Dit weekend gaan wij Hearts met 1-0 verslaan! Maak een foto van ons, David, dan steken wij één vinger op!” Braaf schroeft David de dop van zijn lens. Een reporter van radiostation Fox FM positioneert zich naast hem en duwt zijn microfoon onder de neus van Opeele. “Gisteren was onze Sarfo Gyamfi bij jullie op de radio, hè?” ratelt die. “Onze heksenmeester voorspelde ook dat wij met 1-0 zullen winnen van Hearts. Hij zegt dat Kotoko spiritueel helemaal in orde is!” Driftig schudt het assistentje met zijn hoofd. Alsof alle rondzwervende gedachten zo op hun plaats vallen. “Weet je wat zo slim is van ons?” Coach Herbert kijkt grimmig in de richting van zijn hulpje, maar Opeele grijpt de microfoon met twee handen vast en tettert door. “We gaan op geheim trainingskamp. Niet echt geheim hoor. We slapen gewoon aan de weg naar Santasi, 200 meter van het Goil benzinestation. Herbert heeft zelfs een kok gehuurd zodat de jongens geen deegballen met vissoep op straat kopen. Slim toch? Als wij tegen Hearts spelen, heeft geen Kotoko-voetballer diarree. En niemand kan onze jongens omkopen, want niemand weet waar ze verblijven!”
Ook het team van Hearts duikt onder. Maar Kwame, een van de oude managers van Kotoko, achterhaalt de locatie. Blijmoedig wandelt hij het hotel in het centrum van de hoofdstad binnen waar de voetballers de nachten doorbrengen. In zijn column steekt Opeele de draak met Hearts’ geheime onderkomen. “Wat een idioterie! Wie houdt er nou een geheim trainingskamp midden in Accra? Zo weet heel Ghana binnen een minuut waar je verborgen verblijfplaats is!”
Slechts één detail zaait twijfel aan het Kotoko-front. Hearts heeft een nieuwe bus. Een gele. Met ballonnen en een heel groot logo van sponsor MTN. Kotoko huurt een bus als het team uitspeelt. Toch weigeren de stekelvarkens zich door hun aartsrivaal te laten imponeren. Op de dag van de wedstrijd arriveert het team per vliegtuig. Een lijnvlucht. De jongens moeten niettemin het laatste stukje met een geleende bus, maar dat kan hun pret niet drukken.
In het Ohene Djan stadion holt een roodgeschilderde man in een witte slip zijn veertigste rondje om het speelveld. Net als vorig jaar. En het jaar daarvoor. Maar de ogen van de toeschouwers (dit keer op genummerde stoeltjes, om herhaling van de catastrofe in Kumasi tevoorkomen) zijn gericht op Alhaji Fawaz. Het bestuurslid van Hearts scheert als Superman het veld op. Buik vooruit en de vlag die hij als cape om zijn nek heeft geknoopt, wapperend achter hem aan. Eenmaal bij de middenstip rukt hij het doek los. Pesterig zwaait hij de Hearts-regenboog op en neer voor de supporters van Kotoko. Links. Rechts. Links. Rechts. Links. “Zestien jaar! Zo lang lukt het jullie al niet om van ons te winnen in dit stadion.” Hij zwaait de vlag naar rechts. “Zestien jaar! Kotoko-fans…” Links. “Wees voorbereid op een nieuwe vernedering!” Zijn baard zwiept opzij als Fawaz de Kotoko-aanhang bruusk de rug toekeert. Hearts-coach Kosta wijkt geen centimeter van zijn standplaats naast de dug out. Hij houdt zijn armen op de rug, de handen in elkaar geklemd. Hij staart naar het veld zonder de show van zijn baas op te merken. Fawaz gooit de regenboogvlag over zijn schouder en wandelt naar zijn stoel op de VIP-tribune. Hij klapt in zijn handen en zwaait nog een laatste keer naar het publiek. Intimidatie gepiept.
Dan verrijst Herbert. Hij schrijdt onverstoorbaar naar de dug out van Kotoko terwijl Opeele als een puppy om hem heen dartelt. De leermeester houdt even halt. Hij steekt Opeele zijn map met aantekeningen toe zodat hij zijn handen vrij heeft om zijn rode broek op te hijsen. Daarna vervolgt hij zijn weg terwijl de voetballers hem voorbij snellen in hun run naar de grasmat. Alex Asamoah en keeper Soulama wapperen met witte vodjes. Witte zakdoekjes zijn de meest multifunctionele talismannen van Ghana. Ze brengen geluk en daarbij reduceren ze de kracht van zwarte magie. Niet voor niets zijn de handkerchiefverkopers na de waterdragers het best vertegenwoordigd onder de venters in het stadion.
Achter het doel joelen de dames van Kotoko’s Ladies Club extra hard. Na de aftrap zingen ze door tot de rust. Onvermoeibaar. Als de pauze voorbij is, zetten de vrouwen opnieuw in. En dan, in de 75e minuut, schietFrancis Coffie het enorme ego van Hearts aan flarden. Heart-Kotoko, 0-1. Opeele valt op zijn knieën en bedankt God. Na twee tellen springt hij op en steekt zijn wijsvinger in de lucht. “Een! Een! Een!”jubelt de babbelgrage assistent. Tot Herbert gebaart dat hij terug moet naar zijn stoel.
Eindelijk klinkt het fluitsignaal. Opeele rent achter zijn wijsvinger aan het veld op en toont zijn opgeheven vinger nadrukkelijk aan alle fotografen. Het klapstoeltje van fotograaf David smakt op het gras. Hij probeert al klikkend om de voetballers bij te blijven die hun derde ereronde door het stadion rennen. Twee andere spelers tillen Herbert op hun schouders. De ogen van de coach glinsteren en even laat hij de jongens begaan. Dan zet hij zijn serieuze gezicht weer op. Een professionele leider hoort de pers te woord te staan voor hij zich in het feestgedruis stort. Oud-manager Sylvester benut de anarchie. Hij mengt zich tussen de uitzinnige stekelvarkens en stopt alle spelers 1000 Cedi toe, meer geld dan hij ophaalde tijdens de eerste opvoering van El Clásico. Hij móet weer in een goed blaadje komen te staan bij Kotoko. Dat is de enige manier om een augurkje mee te pikken uit dit huzarenstukje. Sylvester besluit ter plekke dat één gulle bui niet volstaat als hij genade wenst. Elke overwinning zal hij belonen met een envelop vol duiten. Sponsor Tigo trakteert op een buffet-etentje in een hotel in Kumasi. Onbeperkt gegrilde kip voor alle medewerkers van de club! Maar de slagroom op de taart is de bus. “Een rode met het stekelvarken erop,’” belooft de sponsor. “En ballonnen in de kleuren van Tigo.” Hearts-coach Kosta krijgt ook een aardigheidje van zíjn management: een ticket voor de eerste vlucht terug naar Servië.
VIII Het wonder van de Heiland
[Tussenspel: Spits Alex tapt een vreugdeballet op zijn blauwe voetbalschoenen. “We staan nog maar tien punten achter op Hearts!” Nog één maand voor de boeg. Acht wedstrijden in vier weken. “Hearts is coachloos en gegriefd. Wij rijden weliswaar in een wanstaltige bus, maar onze motor draait op volle toeren!”]
Het seizoen had ten einde moeten zijn voor het regenseizoen losbarstte, maar helaas bevatte de planning van de Ghanese voetbalbond enkele mankementjes. De journalisten kruipen met de toeschouwers weg onder de tribunes. Alleen fotograaf David plant wedstrijd na wedstrijd zijn kruk op het veld en zijgt er onaangedaan op neer. Een blauwe paraplu moet hem en zijn telelens beschermen tegen de striemende regen. Kotoko verovert 10 punten in vier wedstrijden, Hearts 2.
[Real Tamale United – Asante Kotoko. 1-1]
[Asante Kotoko – Wa All Stars. 1-0]
[Bechem Chelsea – Asante Kotoko. 0-1]
Na de match tegen Bechem springen de voetballers zonder wasbeurt in hun bus. Een politiewagen gaat voorop en zo scheurt het team ijlings terug naar het geheime trainingskamp. Eerst zingen de jongens. Schudden ze handen van fans door de opengeschoven ramen. Zelfs in de gehuchten van verslagen tegenstanders wachten de inwoners bij de weg op de voorbij stuivende touringcar. Ze hollen mee tot het Kotoko-team volledig uit zicht is verdwenen.
Na twee weken onophoudelijk voetballen zijn de spelers uitgeput. Ze hangen onderuit in hun stoelen en kijken met een half oog naar een soap waarbij de knappe vrouw een hoer blijkt die meer om geld geeft, dan om haar geliefde. De man in kwestie houdt oprecht van de vrouw en tracht haar met wat flinke meppen weer op het rechte pad te brengen. Tevergeefs. Goddank loopt het goed af met de man. Hij ontdekt dat het jonge zusje van de hoer een formidabele kokkin is en nog maagd bovendien. De hoer is blut en het maagdje bevalt negen maanden later van een tweeling.
[Asante Kotoko – Sporting Mirren. 1-0]
Zakenman Alhaji Lamin brengt de jongens twintig dozen energiedrank met zijn naam erop. Miljonair Kennedy Agyapong treedt in de voetsporen van oud-manager Sylvester en belooft 1000 Cedi te doneren na elke gewonnen wedstrijd.
[Liberty Professionals – Asante Kotoko. 3-3]
Voor rust scoort Kotoko drie keer. Twee verdedigers raken geblesseerd. Ze blijven halsstarrig in het veld staan en veinzen dat alles oké gaat, want bankzitters krijgen een kleiner deel van de overwinningsbonus. Liberty speelt hen drie keer door de benen.
De hele rit naar huis blijft het stil in de bus. De oude bus, want die van Tigo is er nog niet. Fotograaf David zit stoïcijns op zijn vaste plek voorin. Zijn kruk op de stoel naast hem. De voetballers gaan direct onder zeil. Vandaag geen soap. En al helemaal geen overwinningsliederen.
Slecht één man is in zijn element, en dat is masseur Herbert. Hij graait zijn papje van berkenbast uit zijn tas en wandelt ermee door het gangpad. Op zoek naar geblesseerde spelers. De meeste jongens hebben alleen een witte slip aan. Hun benen hangen over de leuningen en Herbert kan er uitstekend bij. Hij smeert een kwakje op het been hier. En ietwat op een voet daar… Eindelijk speelt hij zijn rol in deze strijd.
[Asante Kotoko – Sekondi Hasaacas. 1-0]
Drie dagen na de slag tegen Liberty valt de regen met bakken uit de hemel. Maar zelfs een orkaan zou de supporters er niet van weerhouden hun steun te betuigen bij Kotoko’s wedstrijd tegen Hasaacas. De tribunes zitten vol. Het veld blijft leeg. “Rain-off,” schreef David in de Kotoko Express. Alleen vergeet iemand dat aan de toeschouwers te vertellen. Toch blijven ze zitten want op een groot scherm is te zien hoe Hearts niet verder komt dan een gelijkspel. Thuis.
Op maandag wint Kotoko met 1-0 van Hasaacas en zijn de Stekelvarkens nummer één! Kotoko en Hearts hebben allebei 48 punten, maar Kotoko scoorde zes goals meer. Tante Helena drukt Opeele met zijn neus tussen haar boezem. Achter haar rug slaagt het kereltje er nipt in zijn vinger omhoog te steken. Spits Alex trekt zijn shirt over zijn hoofd en springt op Helena’s schouders zodat haar bloemetjesblouse druipt van zijn zweet. Dat mag, want Alex is de topscorer van Ghana.
Herbert staat ernaast en straalt als een gloeilamp. Dit is zijn wonder van 2009!
IX Apotheose in Obuasi
[De allesbeslissende speelronde. Hearts reist voor de finale af naar Berekum, waar de afgelopen vijf jaar geen enkele uitploeg wist te winnen. Kotoko speelt uit tegen Ashanti Gold in Obuasi. In dat mijnwerkersstadje zijn ze niet blij met de komst van de stekelvarkens. Bij winst is Kotoko kampioen, maar een zege voor de stekelvarkens betekent een degradatie voor Ashgold. Fotograaf David bivakkeert noodgedwongen op de tribune. Links van hem zit een brede supporter van de tegenpartij. En rechts ook. Hij mag het spel van Ashgold niet beheksen met zijn camera.]
Precies om drie uur trappen alle teams in Ghana af. Behalve Hearts. Merkwaardig genoeg begeeft hun spiksplinternieuwe bus het onderweg. Het startsignaal in Berekum klinkt daardoor twintig minuten later.In Obuasi komt Kotoko op voorsprong. Het is de 31e minuut en de supporters van Ashgold zijn laaiend. In een mijnstad liggen massa’s stenen en die blijken uitermate geschikt om naar de politie te slingeren. De politie vecht terug. Met traangasgranaten. Toeschouwers kotsen. Zien niks. Willen vluchten maar weten niet waarheen. Als het maar zo ver mogelijk weg is van het prikkende gas. Pardoes komt naar voren wat de andere reden is dat de water- en zakdoekjesverkopers zo geliefd zijn. Met een natte lap voor je neus en mond blijf je langer overeind. Supporters van Ashgold gieten water over aanhangers van Kotoko. Die reiken het publiek van de thuisploeg de hand en helpen hen omhoog. Over de stoelen. Over het hek. Alle voetbalfans willen tegelijkertijd wegkomen van de op hol geslagen politie. Uit deze hel.
Herbert, Herbert II en Opeele rennen het veld op om aan het gas te ontsnappen. De wedstrijd ligt stil. Heksenmeester Sarfo kreeg zo’n oplawaai dat hij stante pede naar het ziekenhuis moet. Een toeschouwer met astma komt niet meer bij. Ook het Mark en Spencer-horloge van tante Helena overleeft de verdrukking niet.
Als het nieuws van de 1-0 en de gestaakte wedstrijd Berekum bereikt, waar Hearts de eindronde speelt, kent de scheidsrechter de bezoekende club een penalty toe. 0-1.
Zodra de wedstrijd in Obuasi wordt hervat krijgt de scheids in Berekum opeens onverklaarbare darmkrampen. Hij verdwijnt twintig minuten in het wc-hok en laat de voetballers pas daarna doorspelen.
De meeste spelers van Kotoko zijn gehavend en uitgeput. Maar ze moeten door, want ook de invallers op de reservebank kampen met blessures. Dan opent Herbert II zijn bowlingtas. Die blijkt niet alleen het berkenpapje te bevatten, maar ook een geïmporteerde spray. Hij bespuit verzwikte enkels, gezwollen knieën en het achterhoofd van een verdediger die een trap tegen zijn hoofd kreeg. Zolang de wedstrijd duurt voelen de jongens geen pijn. Zelfs niet als Ashgold scoort. En nog een keer scoort.
In Hearts’ 80e minuut komt het bericht aan in Berekum: Kotoko is verslagen! Ook bij gelijkspel is het regenboogteam kampioen. De scheids houdt zijn klokje nauwlettend in de gaten. Negentig minuten. Hij blaast op zijn fluitje. Penalty voor Berekum! 1-1. De bal is rond, de Berekum-fans zijn niet verbolgen en Hearts wint de league.
Cliffhanger
Een maand na het bijna-wonder van 2009 presenteert sponsor Tigo eindelijk de nieuwe touringcar. Koning Otumfuo doet er een schepje bovenop. Hij geeft het team een week later ook een bus. Eentje met een ingebouwde koelkast en wc. Kotoko krijgt een trainingsveld en een nieuw secretariaat van twee verdiepingen naast Otumfuo’s paleis.
In Accra breekt paniek uit. Kotoko een lokale coach? Dan wil Hearts ook een trainer uit Ghana. Het liefst dezelfde. Baardmans Fawaz biedt Herbert een flinke soms geld om over te lopen. Herbert weigert, hij blijft bij zijn stekelvarkens. Op naar 2010!
Spoilers
Opeele krijgt een baan als hoofdcoach van het andere grote team in Kumasi waarvan koning Otumfuo eveneens de spirituele leider is: King Faisal. Tijdens een bekertoernooi in de zomerstop neemt de kleine coach het op tegen zijn oude club. De stekelvarkens verliezen. Nog voor het nieuwe seizoen is begonnen, staat Herbert de voormalige Heiland op straat. Vedette Richard Manu pakt zijn koffers en verhuist terug naar Duitsland. Ook spits Alex Asamoah vertrekt. Hij mag op proef bij twee clubs in Turkije.
Soulama blijft wel bij de stekelvarkens, maar belandt door een val van de trap in het ziekenhuis. Daar ligt hij nog steeds. Kotoko versterkt het team door twintig nieuwe spelers te kopen.